Op een avond over passend onderwijs met ouders en onderwijsprofessionals besprak ik de situatie van Hans. Hans zat thuis, schoolangst en niemand wist een oplossing. Zijn ouders en de betrokken professionals stonden lijnrecht tegenover elkaar en kwamen er samen niet uit.
In de zaal werd driftig gediscussieerd. Iedereen wist wel wie er iets moest veranderen. Eén iemand deed in de zaal niet mee, maar zat al een tijdje met zijn vinger omhoog. Ik gaf hem het woord en hij zei alleen maar: “laat moeder mij maar bellen, dan help ik Hans”.
Passend onderwijs is op bijna alle plekken goed geregeld. Ik bedoel daarmee dat de regels waaraan iedereen in het samenwerkingsverband zich moet houden duidelijk zijn. Als dat ook zou gebeuren zouden de dingen goed gaan.
Het valt echter ook op dat het nog lang niet overal goed gaat. Afspraken zijn niet duidelijk, procedures zijn niet helder, niet iedereen is goed geïnformeerd of wordt voldoende vroeg betrokken. De belangrijkste reden echter die maakt dat passend onderwijs nog geen succes is ligt volgens mij aan iets anders.
Als er een probleem is zijn er grofweg twee mogelijke reacties: je zorgt dat je het probleem aanpakt en oplost of je houd je afzijdig en draait weg van het probleem. Mensen kiezen graag voor het laatste. Ze houden zich liever afzijdig dan dat ze een probleem naar zich toe trekken om er vervolgens iets mee te gaan doen.
In passend onderwijs is dit mijns inziens het grootste probleem: het feit dat afzijdigheid effectiever is dan betrokkenheid tonen bij een probleem. Betrokkenheid levert immers werk, gedoe en risico’s op die scholen graag willen vermijden. Niets menselijks is hen vreemd.
In situaties die een probleem waren en die vervolgens werden opgelost valt namelijk ook iets op. Problemen worden nooit opgelost door de goede regels die een samenwerkingsverband heeft. Die goede regels waren er immers ook al voordat er een probleem was. De regels helpen niets. Wat helpt is één betrokken professional die de schouders eronder zet, doorgaat waar anderen zouden stoppen en volhoudt als hij wordt belemmerd. Iemand die zich niets aantrekt van regels, maar dat doet wat nodig is om tot een oplossing te komen.
Precies iemand dus die zich niet afzijdig houdt, hoe menselijk dat gedrag ook is.
