Verschenen op Ouders & Onderwijs
Toen ik in de zeventiger jaren naar school ging kon ik me vergapen aan mijn moeder die in haar vrijwilligerswerk voor de schoolkrant de stencilmachine bediende. Het was een draaiende beweging, er kwam zwart stof bij vrij en het was magisch. Het is nog maar relatief kort geleden, maar ik denk dat er nog maar weinig stencilmachines in het onderwijs aanwezig zijn.
Toch weet ik bijna wel zeker dat zich destijds een werkgroep heeft gebogen over de vraag hoe de stencilmachine zich een plek kan verwerven in het curriculum van de negentiger jaren. Een soort “onsonderwijs1996” in 1980. Ik weet zeker dat daar flink over nagedacht is, dat er goede ideeën te berde kwamen en dat er vast ook ergens een mening zal zijn geweest dat de stencilmachine in de negentiger jaren een onzinmachine zou zijn geweest. Die laatste mening werd schamper weggelachen.
Mijn kinderen zitten tegenover leerkrachten met in hun broekzak een klein, plat apparaat waarmee ze bijna direct toegang hebben tot zo’n beetje alle beschreven kennis van de wereld, in alle talen van de wereld. En het is hen niet toegestaan om dat kleine, platte apparaat te gebruiken. Ik schat in dat we daar over 15 jaar net zo om lachen als om de belachelijke adviezen van de werkgroep “onsonderwijs1996” over de inzet van de stencilmachine.
De vraag hoe kennis te gebruiken wordt vele malen belangrijker dan het verwerven van die kennis. Hoe weeg je bronnen, hoe weeg je het waarheidsgehalte, hoe doorzie je belangen van iemand die kennis deelt?
Waar onderwijs nu nog veel gaat over kennisoverdracht is dat, met die platte apparaatjes in bijna iedere broekzak, een steeds belachelijker concept. Al ben ik dan misschien net als dat vervelende werkgroeplid van de werkgroep “onsonderwijs1996” die de stencilmachine kon wegdenken.
Zou de stencilmachine van toen de leerkracht van nu zijn? Wat is de rol van een leerkracht? Wat zou die rol moeten zijn? Moet hij kennis overdragen? Waar haalt hij zijn kennis vandaan? Vanuit zijn broekzak misschien?
