Het is dé manier om mensen duidelijk te maken dat je niet ergens niet aan kunt denken: de opdracht om niet aan een giraf te denken gedurende een korte periode. Het enige dat in je hoofd komt bij die opdracht is de giraf. Sinds kort vertel ik daarbij een vervolgverhaal.
Ik werk veel met mensen met chronische klachten (pijn, vermoeidheid, longproblemen). Eén van de doelen in de (multidisciplinaire) behandeling is dat mensen hun leven weer oppakken en de dingen weer gaan doen die ze belangrijk vinden. Als mensen zich aanmelden zijn ze vaak nog hevig in gevecht of in verzet tegen hun klachten. Ze proberen om het hardst om er de hele dag niet aan te denken.
Het is als met de giraf: je probeert er niet aan te denken, maar je denkt er de hele tijd aan. Juist omdat je zo hard je best doet er niet aan te denken. Soms zijn mensen zelfs in gevecht met de klachten.
Het is alsof er aangebeld wordt op een normale dag terwijl je alleen in huis bent en niets verwacht. Je loopt naar de deur, doet open en daar staat een giraf. Briefje om de nek met jouw naam erop. Geen afzender, niets. Je loopt nog snel de straat in om te zien of je iemand ziet weglopen, maar ook niets. Daar sta je met je giraf. Hij duwt zijn hoofd maar eens onder je arm om aan te geven dat het de bedoeling is dat je hem aait. Of haar. Zelfs dat weet je niet.
Het eerste waar je je op zult richten is de giraf kwijt raken. Je belt de dierenambulance (wij doen geen giraffen), dierentuinen (vol), kinderboerderijen (tuut-tuut-tuut), maar niemand wil jouw giraf. Je informeert bij iedereen die je kent of ze weten van wie jij de giraf hebt gekregen, maar niemand kan je helpen.
In een volgende fase ga je wat robuuster te werk. Je loopt eens hard weg bij de giraf (hij blijk je gemakkelijk bij te kunnen houden), rijdt hard met de auto tot in Zuid Duitsland en merkt daar bij het tankstation dat ook dat geen probleem voor je giraf is. Vastknopen aan een boom? Hoe de giraf het doet is je een raadsel, maar hij doet het: hij weet je steeds weer te vinden en staat je dan met zijn grote ogen aan te kijken, wachtend totdat je hem aanhaalt.
Er komt een moment dat je bedenkt dat je het niet redt met deze strategieen en dat je misschien er wel rekening mee moet houden dat de giraf niet meer weggaat. Bij je hoort. Je merkt ook dat als je een beetje aandacht (helemaal niet zoveel) hebt voor je giraf hij een stuk minder vervelend is. Dat bij best met je meewil en zich best rustig kan gedragen. Dat hij eigenlijk overal wel met je naar toe kan, als je maar een beetje rekening houdt. Dat je, wanneer je dat doet, ook gemakkelijker kunt aangeven aan anderen dat je wel een giraf meeneemt als je komt. Maar dat dat geen bezwaar hoeft te zijn. Een bakje water, een aai over zijn bol. Je giraf is snel tevreden.
Je merkt dat hij zelfs kleiner wordt als je het zo doet. Misschien zelfs wel zo klein dat hij in je binnenzak past, al wisselt dat per giraf. Misschien is dat wel acceptatie.
Klachten zijn als de giraf: de giraf is er altijd, komt steeds terug en wil gewoon een beetje aandacht.
Hoe harder jij probeert om de giraf die aandacht te onthouden hoe harder de giraf er om zal vragen. De giraf komt je na, net als jij dacht hem afgeschud te hebben. Hij komt heel dicht bij je staan, steekt zijn nek onder je arm, om maar om aandacht te vragen. Als je heel erg onaardig doet zal hij zelfs zijn vrienden ophalen om hem te helpen. Maar aandacht zal hij krijgen!
Het kan ook anders. Bedenk dat de giraf nu bij je hoort. Je hebt er niet om gevraagd, als je zelf een dier mocht kiezen had je echt wat anders gekozen, maar nu is hij er eenmaal. Hij is er en hij gaat niet weg. Geef de giraf daarom de aandacht die hij vraagt. Niet pas als hij er om vraagt, maar al veel eerder. Zorg dat je een plek voor hem regelt als je dingen gaat doen. Hij gaat toch wel mee, of je nu wilt of niet.
Wanneer je jouw giraf de aandacht geeft die hij nodig heeft zal hij rustig zijn. Dan zal hij niet vervelend doen en gewoon met je meegaan. Hij loopt niet in de weg, hij zit niet de hele tijd tegen je aan te duwen en laat zijn vrienden thuis. Hij is onderdeel geworden van je leven. Waar jij gaat, gaat de giraf met je mee.
Heel misschien wordt de giraf wel kleiner als je hem genoeg aandacht geeft. En als hij kleiner wordt kan hij straks misschien wel mee in je tas, of in je binnenzak. Maar dat kan alleen als hij echt aandacht krijgt en jij je met hem vertrouwd voelt.
Naschrift: een belangrijke toevoeging gaf Jan. Hij herkende het verhaal van de giraf en herkende ook hoe de giraf in zijn geval kleiner werd als je de giraf een beetje toestaat “er te zijn”. “Maar”, zei Jan, “dat is ook altijd het moment dat ik nog snel probeer om toch van hem af te komen. En dat gaat altijd mis. Dan heb ik hem, zo klein als hij inmiddels was geworden, in volle glorie weer terug en kan ik een heel deel weer opnieuw doen.”
Acceptatie is daarmee een proces dat geen eindpunt kent.
