Kunnen we het misschien over waarden hebben?

Het nieuwe jaar is begonnen en de eerste nieuwjaarstoespraken hebben geklonken. Ook de eerste berichten komen binnen. Voor de basisverzekering zijn bijvoorbeeld ineens een heleboel mensen niet meer chronisch ziek, waar ze dat tot oudejaarsdag wel waren. Voor deze mensen betekent dat onduidelijkheid over vergoedingen. Misschien nog wel belangrijker is dat dit betekent dat daar waar mensen een goed evenwicht hebben gevonden met bijvoorbeeld beweegzorg ze nu op zoek moeten naar iets anders. Voor mensen met chronische klachten is dat geen sinecure.

Ook de vrije tarieven van tandartsen leiden tot wilde toestanden, bleek vandaag. Daar waar een altoos lachende Rutte de vrije tarieven verkoopt als zinvol voor de consument (alsof je met je gebit naar de winkel gaat) blijkt nu dat tandartsen eindelijk hun kans schoon zien en kennelijk de kerstvakantie hebben benut om de vakantiewensen van hun gezinnen nu eens allemaal in te gaan lossen. Aan de patiënten de taak om dan maar naar Duitsland of België te reizen of de tandartscontrole tijdens de vakantie te plannen. Ik voorzie handel in het organiseren van tandartsreizen.

Bij alles gaat het steeds om geld. Alsof alles tegenwoordig in geld uit te drukken is. In ieder geval heeft het er alle schijn van dat alles tegenwoordig in geld wordt uitgedrukt. Geld ontstond ooit omdat het een toegevoegde waarde had. Als ik melk had en jij had sla dan ruilden we de helft. Dan hadden we allebei sla en melk. Geld voegde iets toe. Ik kon mijn melk ruilen voor geld, waardoor ik naast sla ook aardappels kon kopen. Ga zo maar door.

Inmiddels lijkt geld een waarde op zichzelf te zijn geworden. Geld heeft zelfs niet altijd meer een duidelijke waarde. Wie heeft er nog een beeld bij de honderden miljarden waar het in de eurocrisis momenteel over gaat. En wie denkt er niet ook wel eens aan het idee dat je die komma ook wel een paar posities op kan schuiven. En dat dan het bedrag aanzienlijk simpeler eruit zal komen te zien.

Overigens is 100 miljard ook maar een schijntje. Verdeel dat eerlijk onder de 500 miljoen inwoners en schrijf het in een paar jaar af. Dan zijn we in één keer van het hele gezeur af.

Maar waar het me om gaat is dat we met alle economiegerichtheid wegraken van waar het werkelijk om gaat. Van wat je echt belangrijk vindt. Je waarden. Dat wat, eurocrisis of geen eurocrisis, gappende tandarts of geen gappende tandarts, chronisch of niet chronisch, altijd hetzelfde blijft. Ik schat in dat dat voor de meeste mensen ook vrij universele waarden zullen zijn:

– iedereen wil graag zorgen voor een ander en dat een ander voor hem/haar zorgt.

– iedereen wil zo veel mogelijk dingen doen waar je gelukkig van wordt.

– iedereen wil ….

Het maakt niet zoveel uit wat je invult. Belangrijker is dat weinig mensen bij hun diepste en belangrijkste waarden “geld” als waarde invullen. Iedereen wil geld, maar dan toch vooral om de waarden te kunnen realiseren. Daarmee is geld weer waar het voor bedoeld is: een middel dat staat voor iets waardevols.

Als mensen bij mij in gesprek komen en het gaat om het maken van andere keuzes is dit meteen het eerste waar ik het graag over heb. Bij voorkeur als het gaat om een ander werkperspectief. Mijn vraag is dan niet hoeveel ze zouden willen verdienen, maar hoeveel ze echt nodig hebben. Meestal is dat een vraag die verwordering oproept. Mensen zijn gewend aan een inkomen. Hebben er vaak hun uitgaven wat op aangepast, maar niemand vraagt zich nog ooit af of het allemaal wel nodig is.

De verwondervraag mis ik dezer dagen. Mis ik eigenlijk al een heel jaar lang. Wat hebben we eigenlijk nodig? En wat zouden we kwijt willen? En wat is het ons waard? Zorgen we nog wel goed voor elkaar? Ik voor jou, jij voor mij, de Duitsers voor de Grieken, fysiotherapeuten voor mensen met chronische klachten, tandartsen voor gebitten?

Wat ik nodig heb en waar ik gelukkig steeds vaker medestanders in tref is het denken in waarden. Wat is belangrijk? Écht, echt belangrijk en hoe zorgen we daarin voor elkaar?  De groep is alleen nog klein. Ik hoop maar dat de groep groeit en dat we het dan eindelijk weer kunnen gaan hebben over wat echt belangrijk is.